De Spaanse afkomst van Rita Hayworth

De Amerikaanse actrice Rita Hayworth (1919-1987) behoeft weinig introductie. Velen hebben haar zien schitteren in films als 'Gilda' (1946) of ´The Lady From Shanghai´(1948), de laatste onder regie van één van haar echtgenoten, Orson Welles. Weinigen weten echter dat ze eigenlijk Margarita Carmen Cansino heette en de enige dochter was van Eduardo Cansino (1895-1968), een flamencodanser, die in een Andalusisch dorp werd geboren binnen een bekende Spaanse familie van flamencoartiesten. Ook haar moeder was danseres, van Ierse afkomst.

Geheel in de familietraditie trad Margarita al op 13-jarige leeftijd op als danseres. Zo kwam ze met het zg. 'Spanish Ballet' in 1933 in Hollywood terecht. Haar vader opende daar ondertussen een dansschool, waar al spoedig o.a. James Cagney en Jean Harlow danslessen zouden nemen. Zo rolde ze de filmwereld in en werd ze tijdens een 'casting' bij 20th Century Fox geselecteerd voor haar eerste rolletje in een serie B film. De eerste film, waaraan ze zou deelnemen, was 'The Devil's Cross' (1934), waarna in 1935 'Dante's Inferno' volgde -met Spency Tracy en Claire Trevor in de hoofdrollen. Veel succes zou Rita in die periode nog niet hebben. Na voor nog een drietal films gewerkt te hebben, waarbij haar echte naam, Rita Cansino, nog op de titelrol verscheen, werd haar contract uiteindelijk niet verlengd.

De eerste successen
Niet lang daarna kreeg ze de kans een filmcontract te tekenen bij Columbia Puctures, waar ze haar eerste echtgenoot, Edward Judson, zou leren kennen. Hij was degene die op het idee kwam om haar naam te veranderen in 'Hayworth'. Het was de achternaam van haar moeder, Volga Haiworth, maar dan met een 'y'.

Het zou de eerste aanzet betekenen van haar uiteindelijk succes, want deze naam zou zeker bijdragen aan haar identiteit als actrice, aan het glamour en sex appeal die haar filmcarrière zouden omgeven. Maar belangrijker was dat ze in 1939 voor het eerst echt werd opgemerkt dankzij een bijrol in de film 'Only Angels Have Wings' (1939), met Cary Grant en Jean Arthur. Hierdoor zou ze voor het eerst een grotere rol aangeboden krijgen in 'The Strawberry Blonde' (1941), een zeer succesvolle film, die het begin zou betekenen van haar grootse carriëre. Daarna zouden dan ook de films, waarin Rita een hoofdrol naast acteurs als James Cagney of Gene Kelly speelde, zich opstapelen. Vooral haar eerste film met Fred Astaire, 'You´ll Never Get Rich (1941) werd een groot kassucces.

'Gilda'(1946)
In 1946 kreeg Rita een hoofdrol aangeboden in de film, die haar misschien wel de meeste bekendheid heeft gebracht, de legendarische 'Gilda', geregisseerd door Charles Vidor. De film handelt over ene Johnny Farrell (Glenn Ford), die in Buenos Aires tijdens een kaartspel in een casino wordt hij beticht van vals spel. Hij wordt uiteindelijk door de eigenaar van het etablissement uit de nood geholpen, waardoor een vriendschap tussen de twee ontstaat. Zo maakt hij kennis met Gilda (Rita Hayworth). Maar uiteindelijk zal blijken dat Johnny 'femme fatale' Gilda al kende en dat zij eigenlijk de oorzaak is van de verbitering, die in zijn leven is geslopen en die hem zijn cynische levenswandel heeft ingegeven.

Geheel in de stijl van wat van een actrice als Rita Hayworth op dat moment verwacht werd, is een scene, waarin ze een handschoenenstriptease uitvoert, in de herinnering van velen achtergebleven.

Stormachtige huwelijken
De eerste jaren veertig waren zo getuige van de geboorte van een sex symbool, die het hoofd van haar mannelijk publiek op hol bracht. Rita Hayworth werd het schoonheidsideaal voor vele vrouwen. Het was oorlogstijd en de actrice werd, samen met Betty Grable (1916-1973) één van de twee pin-ups op de vele posters, die de kazernes van militairen, die tegen de Nazi's vochten, versierden. Afbeeldingen van een sensueel uitdagende Rita Hayworth waren ook te zien op oorlogsvliegtuigen, die naar Duitsland vlogen.

Het privéleven van Rita was in afstemming met het beeld dat ze op het witte doek en foto's van zichzelf wist te geven. Ook daar was een zeer temperamentvolle vrouw en had ze enkele kortstondige en stormachtige huwelijken, die elkaar opvolgden. Haar eerste huwelijk, met Edward Judson, duurde al slechts van 1937 tot 1942, waarna ze een jaar later alweer met Orson Welles trouwde. Onder diens regie zou ze in 1948  in 'The Lady From Shanghai' spelen, eigenlijk op een moment dat het echtpaar al weer in scheiding lag.

Tijdens deze scheidingsperiode leerde Rita de Arabische prins en multimillionair Aly Khan kennen. In 1949 trouwde ze met hem. Tijdens dat huwelijk, dat in 1953 eindigde, leefde ze afgezonderd van de filmscene in New York.

Vervolgens had Rita nog twee huwelijken, met Dick Haymes (1953-1955) en James Hill (1958-1961). Beiden bleven kinderloos. Alleen met Orson Welles had ze een dochter, Rebecca, en met Aly Khan een zoon, Yasmin.

Alzheimer
Na haar huwelijk met Aly Khan speelde Rita Hayworth in de vijftiger en zestiger jaren nog in een aantal films met o.a. Jack Lemmon en Frank Sinatra. Maar haar verschijningen zouden op den duur steeds minder worden, door alcoholproblemen en doordat op den duur steeds merkbaarder zou worden dat ze al jong de ziekte van Alzheimer onder de leden had. Deze ziekte zou ook verantwoordelijk zijn voor haar dood in 1987 -slechts 68 jaar oud- in de stad waar ze ook geboren werd, New York.

Rita Hayworth had twee broers, beiden ook acteurs, maar met een stuk minder succes dan zij: Eduardo Cansino Jr. (1919-1974) en Vernon Cansino (1922-1974). Ze was verwant aan de Spaanse schrijver Rafael Cansinos Assens (1882-1964), die de Joods-sefardische afkomst van haar familie ontdekte.

Ondanks dat ze algemeen gezien wordt als één van de grote actrices van Hollywood, ontving ze nooit een Oskar of werd ze voor die prijs genomineerd.