Santo Domingo de Silos, een stenen bijbel

De culturele rijkdom van het Riojaanse Santo Domingo de Silos is te danken aan zijn klooster met dezelfde naam. Deze werd rond de 12de eeuw een belangrijk bedevaartsoord waarvoor pelgrims speciaal van de Weg van Santiago de Compostela afweken. Door deze ontwikkeling werd het in staat gesteld om uit te groeien tot één van de grootste hedendaagse kunstschatten van Spanje.

Oorspronkelijke was het een 7de eeuws visigothische klooster gewijd aan San Sebastián. Aan het einde van de tiende eeuw leek dat bestemd te zijn om tot ruïnes vervallen, totdat in 1041 koning Ferdinand van Castilië een uit Navarra gevluchte prior, genaamd Domingo -Domenicus- (1000-1073) er als abt zou aanstellen. Deze zou zich inzetten voor het herstel en de bloei van het klooster, met als eerste inzet de bouw van een romaanse kerk, die -pas na zijn dood- in 1088 zou worden ingewijd. Dankzij deze verdiensten werd Domingo uiteindelijk heilig verklaard, waarna het klooster naar hem zou worden vernoemd.

Het claustrum
Vooral het claustrum, in twee fases gebouwd tussen de 11de en de 12de eeuw, heeft een grote aantrekkingskracht voor degene, die het klooster komt bezoeken. In kapitelen boven 64 kolommen zijn op zeer kundige wijze door twee verschillende meesters scenes uit het leven van Christus gegraveerd. Deze dienden als stenen Bijbel voor de pelgrims, in de meeste gevallen analfabeten.

In het midden van het claustrum staat een cipres, die in 1882 door Franse benedictijnen werd geplant. Deze zouden het klooster nadat het lange tijd onbewoond was geweest opnieuw bevolken. Sindsdien heeft de boom dichters geïnspireerd tot het schrijven van enkele van hun verzen.

Cuando te vi señero, dulce, firme, / qué ansiedades sentí de diluirme / y ascender como tú, vuelto en cristales, / como tú, negra torre de arduos filos, / ejemplo de delirios verticales, / mudo ciprés en el fervor de Silos. Uit: 'El ciprés de Silos', door Gerardo Diego (1896-1987).

De zg. 'Puerta de las Vírgenes' (Maagdenpoort), die vanaf het claustrum toegang geeft tot de kerk, is een overblijfsel van het oude klooster. 

De apotheek
Het klooster bezit één van de oudste apotheken van Spanje. Al in de Middeleeuwen beheerden de monniken een ziekenhuis en leproserie. De apotheek maakte daar deel van uit. Daarvan zijn meer dan 400 geneeskundige boeken en 400 porseleinen medicijnpotten bewaard is gebleven.

De hedendaagse activiteit van de momenteel ongeveer 50 monniken, die het klooster bewonen, bestaat vooral uit het zingen van de mis. Dat gebeurt tussen 6 uur 's ochtends en half tien 's avonds zeven maal per dag. Het gaat om gregoriaanse zang, in binnen- en buitenland zo beroemd geworden dat ze met overdonderend succes op CD verkrijgbaar is. De mis is vrij toegankelijk.

Omgeving
Het dorp, waarin het klooster staat, is een voorbeeld van de massale verlating van de Castilliaanse dorpen sinds de jaren 50. Hieraan is te danken dat men in de omgeving nog altijd zeer ongerepte natuur kan aantreffen, zoals de 'desfiladero de La Yecla' op ongeveer drie kilometer van het klooster. Dat is een diepe kloof met verschillende watervallen. Daardoorheen zijn een aantal loopbruggen aangelegd, die het mogelijk maken om zo'n 600 meter door deze indrukwekende kloof te wandelen.